Çorum'da Betonarme Yapılarda Paslanma (Korozyon) Neden Önemlidir?

Paslanma (korozyon), beton içindeki çelik donatının nem ve oksijenle temas ederek oksitlenmesi sürecidir.

Paslanmanın ilerlemesiyle, yapının dış yüzeyinde de belirgin belirtiler ortaya çıkar. Beton yüzeyinde pas lekeleri, ince kılcal çatlaklardan başlayıp genişleyen çatlaklar, kabarmalar ve sonunda beton dökülmeleri (spalling) gözlemlenebilir. Bu durumlar, sadece estetik bir problem olmaktan öte, korozyonun derinleştiğinin ve yapısal hasarın ciddi boyutlara ulaştığının işaretidir. Paslanmanın ilerlemesi, betonun koruyucu alkalinitesini azaltarak donatının daha da hızla paslanmasına zemin hazırlar ve bir sarmal etki yaratır. Özellikle köprüler, tüneller, kıyı yapıları, limanlar, otoparklar, endüstriyel tesisler ve yüksek nem oranına sahip bodrum katlar gibi agresif çevresel koşullara ve kimyasallara (örneğin klorür iyonları veya sülfatlar) maruz kalma riski yüksek yapılarda korozyon riski daha da artar. Korozyon, yapının güvenlik faktörlerini düşürerek deprem gibi dış etkilere karşı direncini azaltır ve beklenmedik yapısal arızalara veya ani göçmelere zemin hazırlayabilir. Yapısal elemanlarda (kolon, kiriş, perde duvar vb.) meydana gelen korozyon, yapının bütünsel taşıma sistemini tehlikeye atarak can ve mal kaybına yol açabilecek felaketlere neden olabilir. Bu nedenle, betonarme yapılarda korozyonun önlenmesi, düzenli kontrollerle erken tespiti ve zamanında, uygun onarım ve güçlendirme yöntemleriyle müdahale edilmesi, yapıların güvenli, uzun ömürlü ve sürdürülebilir olması açısından hayati öneme sahiptir. Korozyon yönetimi, yapıların tüm yaşam döngüsü boyunca dikkate alınması gereken bir mühendislik disiplinidir.

Bu durum, çeliğin kesitini azaltır ve etrafındaki betonu çatlatır, çünkü paslanan çelik hacimce genişler. Paslanma, betonarme yapının taşıma kapasitesini ciddi şekilde düşürür, dayanıklılığını ve ömrünü kısaltır, hatta yapısal göçmelere yol açabilir.

Bu kritik süreç, betonarmenin temel prensibi olan çelik ve betonun birlikte çalışmasını baltalar. Çelik donatı, betona yerleştirilerek betonun zayıf olduğu çekme gerilmelerini karşılamak üzere tasarlanmıştır. Ancak korozyon başladığında, çeliğin bu görevi yerine getirme yeteneği doğrudan etkilenir. Pasın oluşumuyla birlikte, çeliğin yüzeyinde oluşan pas tabakası, orijinal çeliğin etkin kesit alanını azaltarak taşıma gücünü düşürür. Bu kesit azalması, özellikle deprem gibi dinamik yükler altında veya aşırı yüklenmelerde yapının sünekliğini ve mukavemet performansını ciddi şekilde tehlikeye atar. Ayrıca, pasın genişlemesiyle ortaya çıkan iç basınç, betonun iç yapısında çatlaklar oluşturarak donatı ile beton arasındaki kenetlenmeyi (aderansı) zayıflatır veya tamamen yok eder. Bu kenetlenme kaybı, yüklerin çelikten betona veya betondan çeliğe aktarımını engeller, dolayısıyla yapının genel direncini ve stabiliteyi olumsuz etkiler.